Qaraqan – Üçüncü addım

“Qaraqan” təxəllüslü Elxan Zeynallı 3 aprel 1987-ci ildə Bakı şəhərində doğulub. O, repçi, musiqiçi, yazıçı, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Milli Kitab mükafatı müsabiqəsinin ilk qalibidir. Hal-hazırda 10 romanın (9 Azərbaycan,1 Rus dillində) və 4 albomun müəllifidir.

Qaraqan 2007-ci ildə AYB-nin ən gənc üzvü seçilir. 2007-ci ildə "A" romanı Azərbaycanda bestsellerə çevrilir. 2008-ci ildə bir müddət Amerikada yaşayır. 2008-ci ildə Azərbaycan səviyyəsində "İlin Gənci" adına layiq görülür. 2009-cu ildə Prezident təqaüdü ilə təltif olunur. 2009-cu ildə "Bir milyon dollarım olsaydı" romanı ən çox satılan kitab olur. 2012-ci ildə fantastik-dram-faciə üslubunda yazılan "Mələk" romanı MDB ölkələrində bestsellerə çevrilir. 2013-cü ilin noyabr ayında trilogiyanın birinci hissəsi "Birinci addım: Beş anonim milyonçu" təqdim edilir.. 2014-cü ilin Dekabr ayının 27-sində yazıçının "Üç addım" trilogiyasının "İkinci addım"ı çapdan çıxır. 2016-cı ildə isə "Üçüncü addım" kitabını çapdan çıxardan yazıçı trilogiyanı başa vurur. (Mənbə: Vikipedia)

Mən Qaraqanın iki kitabından başqa, demək olar ki, bütün kitablarını oxumuşam. Qaraqan mənim üçün maraqlı yazıçıdır. Ziddiyyətlər toplusudur. Sanki həm şirindir, həm acı. Qaraqanın “Birinci addım” kitabını oxuyarkən, mənim diqqətimi çəkmə səbəbi uğura azərbaycansayağı baxış tərzi olub. Bunu təqdir etmişəm ki, fərdi-inkişaf mövzusu Azərbaycanda qərb mütəxəssislərinin baxışı ilə yox, məhz özümüzəməxsus tərzdə olmalıdır.

“İkinci addım” kitabı daha çox dini tədqiqat üzərində cəmlənmişdi. Kitabın başlanğıcında diqqətimi çəksə də, ortalarında gördüm ki, sadəcə oradan-buradan məlumat toplantısıdır. Elə “Üçüncü addım” da elədir. Müəllifin nə axtardığı məlum olsa da, bəzən sanki yolunu itirb başqa səmtə gedir. Bilinir ki, mövzusu ilə əlaqədar çox sayda məlumat toplayıb. Lakin bu məlumatların içində itib batır. Bəzən adama elə gəlir ki, Qaraqan oxucularının üzərində eksperiment aparır.

Düşünürəm ki, Qaraqan vaxtından əvvəl məşhurlaşdığı üçün bu onun həyatında çox təsir qoyub. Bəzən ətrafı danlayır, onlarla kobud rəftar edir. Kimlərisə öz aləmində düzəltmək istəyir və bunun yalnız kitab yazmaqla doğru olduğunu güman edir. Lakin söyə-söyə kiməsə kömək etmək, elə Qaraqanın danladığı insanların xislətidir.

O öz kitablarında tənqiddən çox istifadə edir. Bəzən sual qoyur amma cavab vermir. Bəzən çox qəzəblənir, bəzən vecsiz olur. Bəzən xalqı o qədər aşağılayır ki, özü də bilmədən özünü onlardan zəkalı mövqeyə qoyur. Bəzən o qədər primitiv və naşı üslubda davranır ki, onun bu üslubu adamda maraq yaradır. Bəzən o qədər konspirologiyanın içinə girir ki, oradan çıxa bilmir. Elə bilir ki, məhəllə məntiqilə yola çıxmaq adamı nəyəsə çatdıra bilər. Bəli, məhəllə məntiqi. “Məntiqlə danışaq”, “məntiqlə deyək” – tipli nitq. Lakin bütün bunlar məntiq elmindən uzaq şeylərdir.

Qaraqanın özünü mərkəzə qoyması və ətrafı öz çevrəsində dövr etməsinə çalışması aşkar görünür. Amma o qədər minnət qoyur, o qədər ki, oxucunu bezdirir. O, şəfqətli ata, tərbiyəçi, qardaş, həmkar ola bilmir. Əlbəttə, bu ona maraqlı da deyil.

Onun kitablarının ciddi redaktəyə ehtiyacı var. Bilmirəm ki, nə üçün hər şeyə həssas yanaşan Qaraqan kitablarına qarşı belə laqeyddir. Üçüncü Addım kitabında “məhvum” sözü o qədər çox işlənib ki, adamın əsəblərilə oynayır. Dil bilən kəs bilir ki, “məfhum”dur. Ümumiyyətlə onun yazılarında çox sayda belə şeylər görmək olar. Bunu qabartmaq ona görə istəyirəm ki, bəzən heç kəsə güzəşt etməyən, başından rədd edən Qaraqanın özünə bu cür yanaşdıqda görəsən özünü necə hiss edir.

Bütün bu tənqidlərə rəğmən, mənim üçün maraqlı insandır. Heç kəsə qulaq asmaq istəməməyi ona mane olur. Lakin əgər insaflı olsaydı və axtarışı üçün obyektiv olsaydı, çox sayda həqiqət tapardı.

Kitabından bir neçə ifadələr:

* Həqiqəti qəbul edin, bizlər ac küçə itlərini düşünməyən ev itləriyik.

* Vay o kəslərin halına ki, nifrətlə saraya hücum edib onu söksünlər və sarayı xarabalığa çevirəndən sonra anlasınlar ki, aralarında bənna yoxdur.

* 21-ci əsr bizə birgə işləməyi və birlikdə suallara cavab tapmağı öyrədir. Stiv Cobs Platonun da Aristotelin də etmədiyini edə bildi. Amma yenə də onların səviyyəsində dahi olmayacaq, çünki 21-ci əsr artıq individualların deyil, kollektiv düşüncənin əsridir.

* Mən diqqətlə qapıya baxıram və soruşuram: - İbadət? Onlar ibadət edir?

- Hə, ibadət edirlər. Tanrı insanlığa göydən kamança atır. Yalnız bir nəfər bu kamançanı götürüb ifa edir. Digərlərinə isə əl çalmaq qalır. İbadət əl çalmaqdır. Yalnız tək-tük adamlar alqışlamaq yox ifa etməyə layiq olur.

* Kitab boyu işlətdiyim hər bir fikirlə bağlı əlavə haşiyə yazmalı oluram. Və kitab dağınıq alınır. Buna səbəb odur ki, Azərbaycan oxucusu yetərincə savadlı deyil. Yəni “Kibernetikada” deyərkən, hələ bir kibernetikanın nə olduğunu da yarım səhifə izah etmək lazım olur, üzrlü sayın.

Sonda deyim ki, Qaraqan təsiredici yazıçıdır. Təsir edə bilir. Çünki bəzi mətləbləri işıqlandırmaqdan çəkinmir.

Fərid Abdullah