Məktəb yoldaşı (mənsur şeir)

Əziz dostum, həyat necə, dostmu sənə?!

Yadındamı, əziz dostum,

İllər öncə biz yad idik

Tanımırdıq bir-birmizi.

Elə, yenə nə sən məni –

Nə mən səni tanıyıram.

***

Bizim kimi insanları müəllimlər də tanımadı.

Onların tək bildikləri “sinifkomun”

otaqları gəzdirdiyi jurnallarda

mürəkkəblə xırda-xırda yazdıqları adımızdı.

Həm də, o cür olurdu ki, Kərimovu soruşduqda

başqası tez dillənsəydi, qane olardı müəllim.

Otur, – deyərdi şagirdə...

***

Bizi məktəb direktoru – o qadın da tanımadı.

Lap birinci sinif olsun; ta sonuncu sinifədək

nə üzünü gördü sənin,

nə adını bildi sənin,

varlığından qafil oldu.

Sənsə yaman tanıyırdın məktəbmizin direktorun.

Bu adamın birmənalı, o yeknəsəq duruşunu.

Tez-tez damdan güdərdin sən

nə vaxt gedib yox olacaq?!

Sən də gizləndiyin yerdən cəld qaçarsan məhlənizə.

Amma yaman qorxacaqdın; siqaretin tüstüsünün direktorun gözlərində

duman olub, buxar halın almasından ürkək idin.

Sanırdın ki, tüstü bir ox şəkli alıb cəld yerini söyləyəcək.

Sən də bu boz tüstücüyə qəzəblənər, qapazlardın...

onu yaman çox vurardun – ucalmasın, yerə girib batsın deyə.

Mən də sənin kimi, dostum,

bu qadını, çox da yaxşı tanımazdım,

fərqlənməzdi mənim üçün məktəbdəki naməlum qara heykəldən.

O heykəlin adı nəydi, kim idi o, bilirdinmi?

İnanmıram sənin bundan bir xəbərin olmuş olsun.

Amma mənim təsəllim var, o da budur:

Fond pulları yığılarkən hər birimiz o qadının yadındaydıq.

Ancaq bizim adlarımız fərqli idi: “Şirvan” idi, “Məmməd” idi...

***

Əziz dostum, yadındadır, yerdə uzanıb qalaraq

bizə skamyalıq edən, ağac gövdəsinin üstə yaslanaraq oturmağın?

Maraqlıdır, illər öncə uşaqların dırmandığı, əvvəl isə,

çox güman ki, bu məktəbin açılışında, hələ körpə bir zoğ kimi əkildiyi,

illər sonra bayramların hansındasa alov üçün, tonqal üçün yandırılan nəsnə üstə oturmağın?

Çantan yox idi yanında,

dörd-beş dəftər gətirmişdin, dal cibində xəzinətək saxlayırdın.

Lakin oturub-duranda ağac altda düşüb-qalmış olduğundan xəbərsizdin.

Yerə düşmüş dəftərlərdən, birincinin üzərində bilmədiyin, tanınmayan bir müğənni şəkli vardı.

Bəs dəftərin içi necə? Zahiritək gözəlmiydi? Nə vardı onun içində?!

Bilinmirdi, müəllim də bilməyirdi, sən də bundan xəbərsizdin, mən də, inan, xəbərsizdim...

Heç bilmirdin bu dəftərə nələr yazmaq lazım idi...

***

Oturmuşdun, uşaqların oynadığı futbol sənə maraqlıydı, gözlərini zilləmişdin.

Axı, necə də olmasın, onlar oynadığı topda;

dəqiqə-başı maşın altda qalan topda;

böyüklərin: “Dayan, bir az qoy çiləyim” deyə, bir şey bacarmayıb geri qaytardığı topda,

bufetmizdə kök xalanın od qiymətnə sırıdığı ağ rəngli futbol topunda – sənin də zəhmətin vardı. Çünki uşaqlarla onu bir yerdə almış idiniz.

Amma sən kənarda idin, sənə qalan baxmaq idi. Oturmuşdun, növbə sənə çatacaqmı, bilməyirdin.

Hərdən dua edirdin ki, kimsə ayağın əzəydi, bəlkə sən də qoşulardın bu oyuna.

Növbə sənə yetişmirdi. Sənə qalan, yalnız əyri gedən topu uşaqlara vermək idi.

Sevinsən də, üzülsən də ürəkdən edirdin bunu.

Vurmadığın qola görə sevinmirdin,

olmadığın komandanın uduzmağna ağlamırdın.

Sevincinin, kədərinin mahiyyəti başqasının işi idi.

Əziz dostum, necə oldu, qara bəxtin, ağardımı?

Yoxsa yenə bu həyatdan öz növbənin çatmasını gözləyirsən?!

Yoxsa sən də fağırlığın intiqamın qardaşından alardın, hə?!

Necə oldu, əziz dostum?

***

Bilirəm ki, qayğısını çəkdiyin o uşaqlardan bir çoxları adam oldu,

Bəziləri məmur oldu, bəziləri, heç olmasa bircə işin ətəyindən yapışdılar.

Bəs sən, necə?

Nə etmisən?

Evləndinmi, boşandınmı, ya hələ də subaysanmı?

Bəs bu həyat oynuyla necədir aran, dostum, söylə;

içindəsən, çölündəsən, topa nəzarət edirsən, yoxsa oyuna baxmaqdan məhrum qaldın yenə də sən, yoxsa hələ də özgənin qapısından keçən topları sayırsan?

***

Əziz dostum, biz nə əvvəl zəngi duyduq, nə sonuncu zəngi duyduq.

Biz bilmədik həyatımız neçə dərsdir. Birinci və axırıncı hansı dərsdir?!

Ucdan tutma hamısına ya gecikdik, ya da bəhanə taparaq çıxdıq, qaçdıq kənarlara.

Dostum, bizim öz oynumuz da olmadı.

Ya oynadıq özgələrlə, ya da baxdıq oyunlara; arzuladıq ki, bizləri qəbul edib, özününkü eləyərlər.

Lakin bizim bu arzumuz digəritək yana uçdu. Dirəkdən beş metr sola.

Biz dünyada başqaları sevinsin qoy, rahat yaşasınlar onlar – deyib fəda etdik quru həyatmızı.

Nəticədə gözləyirik, bir gün bizi məktəbdəki ağac kimi – tonqala nə vaxt atarlar.

Bizi əkdilər ucalaq, bizsə kömür arzusunu qəlbimizə hopturmuşuq.

***

Bağışla sən əziz dostum, getməliyəm.

Deyirlər zəng vurulacaq. İndi sonuncu dərsimdir.

Zəngə də lap, çox az qalıb. Beşcə nəfəs.

İmtahana da az qalıb; hazırlaşmadığım şeyə.

Belə söylədilər mənə.

Salamat qal, əziz dostum, əlvida!

Fərid Abdullah