Çarxıfələk (Hekayə)

Manaf şәhәrin adlı-sanlı iş adamlarından biri idi. Deyilәnә görә bir zamanlar atası axırıncı inәklәrini satıb oğlunu şәhәrә oxutmağa göndәrmiş, o da ailәsinin ümidlәrini doğrultmuşdu. Amma doğurltmaq dedikdә, heç dә düşündüyünüz kimi deyil. Universitetә daxil olan Manaf güc-bәla ilә ikinci kursa qәdәr gәlib çata bilmişdi. Amma oxuya bilmәdiyini görüb, gizli şәkildә tәhsilini tәrk etmiş, üstәlik bunu atasından da gizlәtmişdi. Manafın oxumaq qabiliyyәti olmasa da, cәmiyyәt içәrisindә baş çıxartmağı var idi. Əlqәrәz, fenomen bacarıq vә dilә malik olan Manaf mövsümün әn satılacaq malını ayırd edir, hәmin malı sifariş edәrәk şәhәrә gәtizdirir, satıb pul qazanırdı. Çarxıfәlәk dönüb-dönüb, onun üçün yaşıl işıq yandırmışdı. Pullar sel kimi axırdı. Iş o yerә çatmışdı ki, atası Salman kişini inandıra bilmirdi ki, o, bu pulu öz zәhmәtilә qazanır. Əlqәrәz, Manafın mәnfi xüsusiyyәti - onun xeyriyyәçiliyә olan nifrәti idi.

            O, düşünürdü ki, zәhmәt çәkdiyi kimi hamı zәhmәt çәkib qazana bilәr. Guya bu xeyriyyәçilik işlәri hәm ehtiyaclını qudurdur, hәm dә vasitәçilik edәnlәrin ciblәrini doldururdu. Odur ki, xeyriyyәçilik vә ya yardım niyyәtilә qapısına gәlәnlәri qovurdu. Ona deyәndә ki, a kişi, kasıbı bildik, bәs bu xәstәlәrin nә günahı var? Onlara niyә kömәk etmirsәn? Deyirdi ki, canları çıxardı sağlamlıqlarını qoruyub saxlayardılar, ya da ana vә atası xәstә uşaqlarının olduğunu görәndә ya abort edәrdilәr, ya da başlarından rәdd. Nә başınızı ağradım, günlәrin bir günü mәhәllәnin gәnc xeyriyyәsevәrlәri onun qapısına gәldilәr. Hamı onları yaxşı tanıyırdı. Çox xeyirxah, tәvazökar uşaqlar idilәr. Hәtta etdiklәrinә görә pul da almırdılar, bir sözlә, maaşsız-zadsız işlәyirdilәr. Bәlkә dә onlar Manafın qapısına gәlmәklә әn böyük sәhvi etdilәr. Onlar Manafın nә qәdәr qәliz biri olduğunu bilirdilәr. Amma yenә dә... Ümid sonda ölür deyәrlәr. Manaf onları biabır etdi, nәlәr demәdi ki? Pulgir, rüşfәtxor, "atanşik", uğursuz vә s. Onlara - pulu qoy kәnara, xoş münasibәt dә göstәrmәdi. Nә etmәk olar? Siz Manafın ağlayaraq qapısından qovulmuş, pәrt olmuş, alçaldılmış gәnclәrin ardınca kinayәli gülüşünü görәydiniz. Necә deyәrlәr, sәn saydığını say, gör fәlәk nә sayır.

            İllәr-aylar ötdü. Hakimiyyәt dәyişdi, yeni qanunlar qüvvәyә mindi, Manafın güvәndiyi adamlar işdәn çıxdı, ya çıxarıldı. Bir sözlә çarxıfәlәk geri fırlandı. Əldә etdiklәri bir-bir әlindәn çıxdı. Ona hörmәt edib "mәllim" deyәn qonşular, yekәqarın dostlar onu adıyla çağırmağa başladılar. Evinin gәliş-gedişi azaldı. Mülkiyyәtindә olan vәsaitlәr borcları ödәmәk üçün satıldı. Arvadı onu tәrk edib başqa bir varlıya әrә getdi. Uşaqlarından xәbәr ala bilmәdi. Ata evi böyük qardaşında olduğu üçün ora da gedә bilmәdi. Axı necә getsin, qardaş indi yadına düşüb? Kirayәdә yaşamağa başladı. O şәxsin evindә ki, vaxtilә onu işdәn qovmuşdu ayağını basdalayıb deyә. Manafa heç kәs yardım göstәrmәdi, heç kәs. Unuduldu, yaddan çıxdı. İrәli çıxmış qarını qabırğalarına yapışdı. Saç-saqqalı günü-gündәn daha çox ağardı. Dişlәri töküldü, rәngi saraldı, әn әsası, onkoloji xәstәliyә tutuldu. Bir gün Manaf yerli kanalların birinә çıxdı. Tәsәvvür edirsiniz, ömür boyu әlә saldığı, "qoluboy" adlandırdığı şәxsin şou verlişinә. Timsah yaşları axdı gözündәn, yalvardı, sızladı, imdad dilәdi! O, xalqdan elә imdad dilәyib yalvarmağa başladı ki, indiyә qәdәr heç kim ona belә ağız açmamışdı. Elә bilirsiz, tәsir etdi? Ay-hay, әsla yox! Qış günlәrindәn biri idi, soyuq idi, çox üşüyürdü. Nә qaz var idi, nә dә soba. Kim idi kommunal xәrcini ödәyәn? Gözü dolabdakı ipә sataşdı, başqa çarәsi yox idi. Onsuz da gec-tez ölәcәkdi. Nә fәrqi var, bu gün, ya sabah? Ölmәk ölmәkdir, xırıldamaq nә demәkdir? Ipi çılçıraqdan asdı. Ayağının altına taburetka qoyaraq hәyatla vidalaşmaq üçün onun üzәrinә qalxdı. Hönkürtü vurub ağladı. Anladı ki, hәyat boyu yardıma ehtiyacı olanları unudub, ehtiyacı olmayanların qarnını doyuzdurub. "Ilahi, mәni bağışla, Mәn yekәbaş bu mal-dövlәti mәnә nә üçün verdiyini anlamamışdım. Sәn vermişdin, layiq olmadığına görә dә aldın! Mәn elә düşünürdüm ki, bütün qazandıqlarım öz gücümün sayәsindәdir. Yanılmışam! Sәnә tövbә etmәyә dә dilim gәlmir. Mәn әsl cәhәnnәmliyәm!" Bunları deyib yüksәk sәslә çığırdı. Ayağını taburetkaya vurub, onu salmaq istәyirdi ki qapı döyüldü. Qapını döyәn - bir zamanlar qapısından qovduyğu xeyriyyәçi uşaqlar idi... 

Fәrid Abdullah