Ərəb dili qrammatikası barədə mülahizələr (2-Xəbər haqqında)

Aşağıda qeyd edilmiş cümlələrdə mübtəda və xəbəri təyin edin: 

في الغرفةِ أَثاثٌ 

Otaqda ev əşyaları vardır. (hərfən: otaqdadır ev əşyaları) 

تحت الارض معَادنٌ 

Yerin altında mədənlər vardır. (hərfən: yerin altındadır mədənlər) 

الثَّمَنُ مُرتَفِعٌ جِدّاً 

Qiymət olduqca qalxmışdır. 

الأدويّةُ موجودةٌ بِكَثرَةٍ 

Dərmanlar çoxdur. (hərfən: dərmanlar mövcuddur çoxluqla) 

الشّمس اليومَ مُشرِقةٌ 

Günəş bu gün parlaqdır. 

عندَ البقّاللِ دجاجٌ وَبِطٌ 

Baqqalda toyuq və ördək vardır. 

السِّفارُةُ  في آخرِ الشّارِعِ 

Səfirlik küçənin axırındadır. 

أمامَ الجَزّار زَبائِنٌ 

Qəssabın qarşısında müştərilər vardır. 

الصّفْحَةُ الأُولى ملِيئَةٌ بالأخبَارِ المُهِمَّةِ 

Birinci səhifə mühüm xəbərlərlə dolmuşdur. 

في المدرسةِ عشَرَةَ فُصُولٍ 

Məktəbdə on sinif vardır. 

Aşağıdakı cümlələri oxu və xəbəri mülahizə et: 

اللغة العربّةُ مُفِيدةٌ لي 

Ərəb dili mənim üçün faydalıdır. 

الشّقَّقُةُ واسعةٌ و نَظيفَةٌ 

Mənzil geniş və təmizdir. 

الأَقاربُ في بيتِ الجَدِّ 

Qohumlar babanın evindədir. 

السِّكِّينُ فوقَ الطَّولةِ 

Bıçaq stolun üzərindədir. 

الموظوفُونَ يعدُّونَ النُّقودَ 

Məmurlar pulları sayırlar. 

شباك تسجيلِ الخطاباتِ هُوَ آخرُ شبَّاك على اليسارِ 

Məktubların qeydiyyat pəncərəsi solda olan axırıncı pəncərədir. 

Xəbər müxtəlif cür olur. bəzən tək şəkildə olur (mənim üçün faydalıdır; genişdir). Bəzən yiyəlik ədatı (hərfi-cərr) və yiyəlik şəkilində olan isim olur (babanın evində). Bəzən məkan zərfi olur (stolun üzərində), bəzən feili cümlə (pulları sayırlar), bəzən isə ismi cümlə olur (solda olan axırıncı pəncərədir). 

Xəbər bəzən tək, bəzən cümlə, bəzən isə cümləyə oxşar (zərf, əl-carr vəl-məcrur: yiyəlik hala salan və yiyəlik halına düşmüş) şəkildə olur. 

Aşağıdakı cümlələrdə mübtəda və xəbəri təyin et. Həmçinin xəbərin növünü aşağıdakı kimi qeyd et: 

  

الشّارع مزدحم بالدّرَّاجات  

Küçə velisopedlərlə izdihamlı omuşdur. Küçə - mübtəda; (velisopetlərlə) izdihamlı olmuşdur - xəbər, tək. 

المشاة في الطريق  

Piyada yoldadır. 

المحطّةُ القادمةُ قريبةٌ من المتحفِ  

İrəlidəki dayanacaq muzeyə yaxındır. 

في المتحفِ تماثِيلٌ  

Muzeydə heykəllər vardır. 

الثمن عشرونَ قرشاً  

Qiymət iyirmi quruşdur. 

أَشرف يقِفُ في آخِرِ الصّفِّ  

Əşrəf sinifin axırında dayanır. 

للتّعليمِ دورٌ هامٌّ في المجتمعِ  

Təlimin toplum içində əhəmiyyətli bir rolu vardır.  

الصَّدِيقانِ يُذاكرانِ معاٍ  

Dostlar birlikdə müzakirə edirlər. 

في الشّوارعِ زِحامٌ  

Küçədə izdiham vardır. 

أخبارُ رئيسِ الدّولةِ في صّفحَةٍ خاصّةٍ ٍ   

Dövlat başçısının xəbərləri xüsusi bir səhifədədir. 

أسعارُ الأَدويةِ باقيةٌ بدونِ تّغييرِِ  

Dərmanların qiyməti dəyişilməz olaraq qalmışdır. 

الخُضَرُ اليومَ طَازجةٌ و كثيرةٌ  

Göyərtilər bu gün təzədir və çoxdur.  

مصادر الثّروةِ في العالمِ العربيِّ متعدّدة  

Ərəb aləmində sərvətin qaynaqları müxtəlifdir (və ya çoxdur). 

جرس الهاتفِ يدقُّ  

Telefonun zəngi çalır. 

Mənbə: Əl-kitab əl-əsasi, c.2.